Η ιατρική απάντηση στο πολλαπλό τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι

Ο Έλληνας Ιατρός Νίκος Παρασκευάς ήταν στο Παρίσι όταν έγιναν οι τρομοκρατικές επιθέσεις και βίωσε από κοντά την άμεση ενεργοποίηση του “Λευκού Σχεδίου”, το οποίο όχι μόνο έσωσε ζωές αλλά σιγούρεψε και την βέλτιστη χρήση και διαχείριση των νοσοκομειακών και νοσηλευτικών μονάδων που αντιμετώπισαν την κρίση με καταπληκτική ευχέρεια και συντονισμό. Διαβάζοντας το εξαιρετικό άρθρο του LANCET, ο Δρ. Παρασκευάς το μεταφράζει και παρουσιάζει τα κυριότερα σημεία

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2015. Ώρα 21:30.

Το Δημόσιο Νοσοκομειακό Σύστημα του Παρισιού (Assistance Publique-Hôpitaux de Paris-APHP) ενημερώνεται για τις εκρήξεις που μόλις έγιναν στο “Stade de France”, ένα στάδιο στο προάστιο Saint-Denis του Παρισιού. Μέσα σε 20 λεπτά, σημειώνονται πυροβολισμοί σε τέσσερις τοποθεσίες και τρεις αιματηρές εκρήξεις στην πρωτεύουσα.

Ώρα 21:40. Σφαγή: εκατοντάδες άτομα κρατούνται όμηροι για 3 ώρες στην αίθουσα συναυλιών Bataclan.

Οι ιατρικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (Service d’Aide Médicale d’Urgence – SAMU) κινητοποιούνται αμέσως και ανοίγει η Μονάδα Κρίσεων στην APHP. Αυτή η μονάδα είναι σε θέση να συντονίσει 40 νοσοκομεία και είναι ο μεγαλύτερος αντίστοιχος φορέας στην Ευρώπη, συγκεντρώνοντας 100.000 επαγγελματίες του τομέα της υγείας, δυναμικότητα 22.000 κλινών και 200 αίθουσες χειρουργείου.

Πολύ γρήγορα επιβεβαιώνεται ότι σημειώνονται πολλαπλές επιθέσεις και ότι η κατάσταση κλιμακώνεται σε επικίνδυνο βαθμό. Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν σε μια πρώτη απόφαση: την ενεργοποίηση του “Λευκού Σχεδίου” (από τον Γενικό Διευθυντή της APHP) στις 22:34 — κινητοποιώντας όλα τα νοσοκομεία, ανακαλώντας προσωπικό και απελευθερώνοντας κλίνες για να αντιμετωπιστεί η μεγάλη εισροή τραυματιών. Η ιδέα του Λευκού Σχεδίου αναπτύχθηκε πριν από 20 χρόνια, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που ενεργοποιήθηκε το σχέδιο. Πρόκειται για μια κρίσιμη απόφαση και το στοιχείο-κλειδί είναι ο χρόνος: αν η απόφαση ληφθεί πολύ αργά, το σχέδιο θα χάσει την αποτελεσματικότητά του. Τη νύχτα της Παρασκευής 13 Νοεμβρίου προς το Σάββατο 14 Νοεμβρίου, η ενεργοποίηση του Λευκού Σχεδίου είχε κρίσιμο αντίκτυπο.

Σε καμία χρονική στιγμή στη διάρκεια του περιστατικού έκτακτης ανάγκης δεν σημειώθηκε έλλειψη προσωπικού. Αυτές τις κρίσιμες ώρες, καθώς ο αριθμός των θυμάτων αυξανόταν, και μάλιστα απότομα μετά την επίθεση στο Bataclan, η APHP κατάφερε να διαβεβαιώσει το κοινό και την κυβέρνηση ότι οι ικανότητές της κάλυψαν τη ζήτηση. Όταν μάλιστα θεωρήθηκε ότι ίσως χρειαστεί να αντιμετωπιστεί νέα εισροή σοβαρά τραυματισμένων ατόμων, προετοιμάστηκαν δύο ακόμα “εφεδρικές” δυνατότητες: άλλα νοσοκομεία στην περιοχή τέθηκαν σε κατάσταση συναγερμού, μαζί με κάποια πανεπιστημιακά νοσοκομεία, πιο απομακρυσμένα από το Παρίσι, αλλά με τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν δέκα ελικόπτερα για την οργάνωση της μεταφοράς των τραυματιών.

Αυτές οι δύο “εφεδρικές” δυνάμεις δεν χρησιμοποιήθηκαν τελικά, θεωρείται δε ότι παρά τον πρωτόγνωρο αριθμό τραυματιών, οι διαθέσιμες υπηρεσίες απείχαν πολύ από την κατάσταση κορεσμού. Ενώ τα νοσοκομεία δέχονταν και διοχέτευαν ασθενείς σε συγκεκριμένα ιδρύματα με βάση τη δυναμικότητα και την ειδικότητά τους, οργανώθηκε και ένα κέντρο ψυχολογικής υποστήριξης: 35 ψυχίατροι, μαζί με ψυχολόγους, νοσηλευτές και εθελοντές, συγκεντρώθηκαν στο κεντρικό νοσοκομείο του Παρισιού Hôtel Dieu de Paris.

Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν διαδραματίσει παρόμοιο ρόλο κατά τις επιθέσεις στα γραφεία του περιοδικού Charlie Hebdo. Οι περισσότεροι από τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας και τους εργαζομένους έκτακτης ανάγκης που απασχολήθηκαν το βράδυ της 13ης Νοεμβρίου είχαν ήδη αντιμετωπίσει σοβαρές κρίσεις, είχαν εξοικειωθεί με τη μεταξύ τους συνεργασία και είχαν συμμετάσχει, ιδιαίτερα τους προηγούμενες μήνες, στην επικαιροποίηση σχεδίων έκτακτης ανάγκης ή σε ασκήσεις εφαρμογής τους.

• 45 ιατρικές μονάδες έκτακτης ανάγκης και πυροσβεστικής κατευθύνθηκαν άμεσα στις τοποθεσίες που έγιναν τα χτυπήματα. Άλλες 15 ήταν έτοιμες ως εφεδρεία.

• Οι περισσότεροι τραυματίες είχαν χτυπηθεί από σφαίρες μεγάλου διαμετρήματος οπότε η στρατηγική που ακολουθήθηκε είναι η γρηγορότερη αιμοστατική θεραπεία- εφαρμογή της ιατρικής σε περίοδο πολέμου.

 

• Η ζήτηση αιμοστατικών επιδέσμων (tourniquet) ήταν τόσο μεγάλη που οι γιατροί και οι νοσηλευτές των ασθενοφόρων γύριζαν πίσω χωρίς τις ζώνες τους.

 

• Η προσέλευση προσωπικού που δεν ήταν εφημερία στα νοσοκομεία ήταν τεράστια. Επειδή υπήρχε απαγόρευση της κυκλοφορίας, οι εθελοντές χειρουργοί και αναισθησιολόγοι έφταναν στα νοσοκομεία τους με περιπολικά.

 

• Μέχρι τη μέση της νύχτας περισσότερες από 35 χειρουργικές ομάδες είχαν ήδη χειρουργήσει τους πιο σοβαρά τραυματισμένους.

 

• Η επίθεση αυτή παρόλο το μέγεθός της δεν αποτελεί έκπληξη. Επί δύο χρόνια οι μονάδες έκτακτης ανάγκης και η πυροσβεστική ανέπτυσσαν πρωτόκολλα συνεργασίας και έκαναν συντονισμένες ασκήσεις για ενδεχόμενη πολλαπλή τρομοκρατική ενέργεια με όπλα. Κατά τρομερή σύμπτωση, το ίδιο πρωί είχε γίνει άσκηση προσομοίωσης (simulation)!

Συμπέρασμα

Το τεράστιο μέγεθός του νοσοκομειακού δικτύου της APHP ως ενιαίου φορέα έχει αμφισβητηθεί κατά καιρούς, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, με το επιχείρημα ότι αποτελεί εμπόδιο στην προσαρμογή σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο τεχνολογικό, ιατρικό και κοινωνικό περιβάλλον. Τα δίκτυα λήψης αποφάσεων είναι σύνθετα, μπορεί να προκύψουν εσωτερικές αντιπαλότητες και οι αλλαγές αργούν να διαδοθούν. Ωστόσο, το μέγεθος του οργανισμού θα μπορούσε να αποτελέσει πλεονέκτημα σε περιόδους καταστροφικών γεγονότων. Αυτό το πλεονέκτημα είναι πλέον αποδεδειγμένο. Δεν εντοπίστηκε καμία έλλειψη συντονισμού. Δεν προέκυψε καμία διαρροή ή καθυστέρηση. Δεν ξεπεράστηκε κανένα όριο κορεσμού.

Επιπλέον, μια τέτοιου είδους δομή αποτελεί πλεονέκτημα όχι μόνο σε περιόδους κρίσης, αλλά και υπό κανονικές συνθήκες. Ακόμα, ένα μεγάλο νοσοκομειακό συγκρότημα είναι σε θέση να παραγάγει σημαντική έρευνα, να επεξεργαστεί μεγάλο αριθμό δεδομένων και να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον τομέα της δημόσιας υγείας. Τα τελευταία γεγονότα ενισχύουν την πεποίθησή ότι το μέγεθος μπορεί να συνδυαστεί με ταχύτητα και εξαιρετική απόδοση.
Μετά από αυτή την τρομακτική εμπειρία, είναι ακόμα πολύ νωρίς για να καταγραφεί το αναλυτικό κόστος της και τα διδάγματα που μπορούν να εξαχθούν από αυτήν. Ωστόσο, ήδη γνωρίζουμε ότι καθώς η τρομοκρατία γίνεται ολοένα και πιο βίαια και θανατηφόρα, τίποτα δεν θα σταματήσει την προσπάθεια της ιατρικής κοινότητας να κατανοήσει, να μάθει και να μοιραστεί τις γνώσεις της προκειμένου να γίνει πιο αποτελεσματική όταν σώζει ζωές.

Εντούτοις, πρέπει να αποφύγουμε την αλαζονεία και να περιμένουμε ότι, στο μέλλον, δεν θα καταφέρουμε να σώσουμε κάποιους από τους σοβαρά τραυματισμένους ασθενείς, παρά το γεγονός ότι, στην προκειμένη περίπτωση, σημειώθηκαν μόλις τέσσερις θάνατοι (1%) μεταξύ των 302 τραυματισμένων ασθενών, συμπεριλαμβανομένων δύο θανάτων κατά την άφιξη στο νοσοκομείο

Πηγή: Πρώτο Θέμα