Κιρσοί: Συμπτώματα, κίνδυνοι και πώς αντιμετωπίζονται

Τι είναι οι κιρσοί

Οι κιρσοί χαρακτηρίζονται από τη μόνιμη παθολογική διαστολή των επιφανειακών φλεβών των κάτω άκρων, σε συνδυασμό με αλλοίωση του τοιχώματος τους. Όσον αφορά την αιμοδυναμική, υπάρχει μια βαλβιδική δυσλειτουργία η οποία μεταφράζεται σε παλινδρόμηση του αίματος στην όρθια στάση, το οποίο αντί να επιστρέφει πίσω στην καρδιά, λιμνάζει στις παθολογικές αυτές φλέβες.

Σε συνάρτηση με το μέγεθος τους διακρίνονται σε κιρσούς > 3mm, σε δικτυωτούς κιρσούς και σε ευρυαγγείες (τηλεαγγειεκτασίες).

Πρόκειται για μια πολύ συχνή πάθηση. Μετά από την ηλικία των 40 ετών, 50% του πληθυσμού εμφανίζει δικτυωτούς κιρσούς και/ή ευρυαγγείες και περίπου το 15% κιρσούς σοβαρής μορφής.

Ποιοί είναι οι παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη των κιρσών

Οι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης των κιρσών είναι οι ακόλουθοι:

• To γυναικείο φύλο. Οι κιρσοί αφορούν πιο συχνά τις γυναίκες από τους άνδρες.
• Η κληρονομικότητα. Βρίσκουμε συχνά στο οικογενειακό ιστορικό κάποιο περιστατικό που παρουσίαζε κιρσούς.
• Η εγκυμοσύνη. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης υπάρχει συμπίεση των λαγόνιων φλεβών από τη μήτρα και φλεβική υπερπίεση των κάτω άκρων, ευαισθησία του φλεβικού τοιχώματος οφειλόμενη στις ορμονικές μεταβολές και αύξηση του όγκου του αίματος.
• Η ηλικία. Η συχνότητα των κιρσών αυξάνει με την ηλικία.
• Η παρατεταμένη ορθοστασία, κυρίως λόγω επαγγέλματος.
• Η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή.

Ποια είναι τα συμπτώματα των κιρσών

Οι δικτυωτοί κιρσοί και οι ευρυαγγείες αποτελούν κυρίως αισθητικό πρόβλημα και είναι συνήθως ασυμπτωματικοί.

Οι υπόλοιποι κιρσοί συνιστούν όχι μόνο αισθητικό πρόβλημα για τους ασθενείς αλλά συνδέονται με συμπτώματα και κλινική εικόνα μεταβλητής βαρύτητας. Δεν υπάρχει όμως πάντοτε συσχέτιση μεταξύ της σοβαρότητας της φλεβικής ανεπάρκειας και της κλινικής της εικόνας:

• Αίσθηση πρηξίματος, βάρους στα πόδια
• Αίσθηση φαγούρας και καύσου.
• Μυϊκές κράμπες.
• Πόνοι και οίδημα, που επιτείνονται από την ορθοστασία.
• Ωχρά δερματίτιδα, έκζεμα, έλκος.

Τα συμπτώματα επιδεινώνονται κατά το τέλος της ημέρας και σε περιόδους ζέστης.

Οι πιο σημαντικοί κίνδυνοι που συνδέονται με την παρουσία των κιρσών

Απουσία θεραπείας οι κιρσοί χειροτερεύουν σε αριθμό και σε μέγεθος και μπορεί να ευθύνονται για επιπλοκέςμεταβλητής σοβαρότητας:

• Επιπολής φλεβική θρόμβωση. Αυτός ο κίνδυνος είναι αυξημένος στην περίπτωση των κιρσών εξαιτίας της φλεβικής στάσης. Γενικά πρόκειται για μια επιπλοκή που δεν είναι σοβαρή. Εντούτοις υπάρχουν περιγεγραμμένες περιπτώσεις προέκτασης στο εν τω βάθει δίκτυο (κίνδυνος εν τω βάθει θρόμβωσης και πνευμονικής εμβολής).
• Αιμορραγία. Οι κιρσοί μπορούν να σπάσουν είτε αυθόρμητα είτε έπειτα από μικρό τραυματισμό. Η αιμορραγία ενδέχεται να είναι θεαματική αλλά είναι εύκολο να σταματήσει με συμπίεση και ανύψωση του κάτω άκρου.
• Χρόνια φλεβική ανεπάρκεια: οίδημα, ωχρά δερματίτιδα, έκζεμα, λευκή ατροφία, φλεβικό έλκος.

Απαραίτητες εξετάσεις για τη διάγνωση και την υπόδειξη της θεραπείας

Το υπερηχογράφημα-doppler (triplex) είναι η εξέταση επιλογής για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση και για να κατευθυνθεί η θεραπεία. Συνδυάζει τον υπέρηχο που επιτρέπει τη μορφολογική μελέτη και το doppler που πραγματοποιεί την αιμοδυναμική μελέτη του φλεβικού δικτύου.

Είναι μια εξέταση αξιόπιστη, επαναλήψιμη και μη επεμβατική. Επιτρέπει την ακριβή περιγραφή των φλεβών των κάτω άκρων, την υλοποίηση μιας αυθεντικής χαρτογράφησης και την έρευνα φυσιοπαθολογικών ανωμαλιών.

Ποιές είναι οι θεραπείες των κιρσών

Η συντηρητική θεραπεία στηρίζεται στην εφαρμογή κατάλληλης ελαστικής συμπίεσης σε συνδυασμό με ενδεχόμενη λήψη φλεβοτονικών φαρμάκων. Επιτρέπει να ανακουφιστεί η συμπτωματολογία αλλά όχι να εξαλειφθεί το πρόβλημα.

Οι κύριες επεμβατικές μέθοδοι θεραπείας είναι οι εξής:

• Η χειρουργική εκρίζωση της παθολογικής σαφηνούς φλέβας (τεχνική stripping).
• Η αιμοδυναμική συντηρητική θεραπεία της φλεβικής ανεπάρκειας (τεχνική C.H.I.V.A.*).
• Η επιλεκτική αφαίρεση των κιρσών υπό τοπική αναισθησία (τεχνική A.S.V.A.L.**).
• Οι ελάχιστα-επεμβατικές ενδοαυλικές θεραπείες με ραδιοσυχνότητα (radiofrequency) ή laser, επιτρέπουν την ενδοαγγειακή εξάλειψη της μείζονος σαφηνούς φλέβας. Μπορούν να συνδυαστούν με φλεβεκτομές.
• Η ελάχιστα επεμβατική, ενδοφλεβική απόφραξη με ειδική ιατρική κόλλα.
• Η σκληροθεραπεία προορίζεται κυρίως για τη θεραπεία των ευρυαγγειών και των δικτυωτών κιρσών.

*Cure Conservatrice Hémodynamique de l’Insuffisance Veineuse en Ambulatoire
**Ablation Sélective des Varices sous Anesthésie Locale

Χειρουργική θεραπεία ‘stripping par invagination’

Η χειρουργική αφαίρεση της παθολογικής σαφηνούς φλέβας με την τεχνική stripping, γίνεται με την πραγματοποίηση δύο μικρών τομών. Η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται υπό τοπική, περιοχική ή γενική αναισθησία και συνδυάζεται συνήθως με την εκρίζωση των υπολοίπων εμφανών κιρσών.

Το  “stripping par invagination” συνίσταται στο να αποσύρει τη σαφηνή φλέβα με τη βοήθεια ενός ειδικού καθετήρα (stripper) αναστρέφοντάς την στο δικό της στόμιο και αυλό. Αυτή η τεχνική δίνει άριστα αποτελέσματα καθώς ο εγκολεασμός προκαλεί ελάχιστα τραύματα στους γειτονικούς ιστούς. Έτσι υπάρχουν λίγες μετεγχειρητικές εκχυμώσεις και καθόλου ερεθισμός στο σαφηνές νεύρο που είναι δίπλα στη φλέβα.

Ελάχιστα-επεμβατική ενδοαυλική θεραπεία με ραδιοσυχνότητα ή laser

Οι ελάχιστα-επεμβατικές θεραπείες με ραδιοσυχνότητα ή laser ενδοφλεβίως, επιτρέπουν την ενδοαγγειακή εξάλειψη της παθολογικής σαφηνούς φλέβας.

Οι δύο τεχνικές βασίζονται στην ίδια αρχή: ένας καθετήρας εισάγεται διαδερμικά μέσα στη φλέβα και απελευθερώνει ενέργεια η οποία προκαλεί τη θερμική καταστροφή και την ινώδη συστολή της φλέβας. Η θεραπευμένη σαφηνής φλέβα μειώνεται σταδιακά σε διάμετρο μέχρι την πλήρη απορρόφησή της από τον οργανισμό.

Οι ενδοφλεβικές θεραπείες πραγματοποιούνται υπό τοπική αναισθησία και μπορούν να συνδυαστούν με αισθητικές φλεβεκτομές σε περίπτωση παρουσίας παράπλευρων κιρσών. Ο ελάχιστα επεμβατικός χαρακτήρας τους επιτρέπει στους ασθενείς την σχεδόν άμεση επιστροφή τους στις επαγγελματικές τους ασχολίες και στα χόμπι τους.

Μετεγχειρητικές οδηγίες

Οι χειρουργικές ή ενδοαυλικές επεμβάσεις απαιτούν νοσηλεία μικρής διάρκειας. Οι ασθενείς βγαίνουν από το νοσοκομείο τη μέρα της επέμβασης ή την επομένη. Το βάδισμα επιτρέπεται αμέσως. Είναι αναγκαία η εφαρμογή μιας προσαρμοσμένης ελαστικής κάλτσας για δύο έως τρεις εβδομάδες. Η επαγγελματική δραστηριότητα μπορεί να ξεκινήσει 1 με 4 ημέρες μετά από την επέμβαση.

Είναι σημαντικό να ακολουθηθούνε μετεγχειρητικά ορισμένες συμβουλές:Ευρυαγγείες

• Αποφύγετε την παρατεταμένη όρθια στάση χωρίς να κινείστε. Υιοθετήστε μια δραστηριότητα όπως το τακτικό περπάτημα.
• Αποφύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο.
• Αποφύγετε τα ζεστά μπάνια και την έκθεση στη θερμότητα (π.χ. σάουνα).
• Φορέστε ειδικές ελαστικές κάλτσες.

Οι καλύτερες θεραπείες για την εξάλειψη των ευρυαγγειών

Τα καλυτέρα αποτελέσματα για τη θεραπεία των ευρυαγγειών αποκτώνται από το συνδυασμό της μικροσκληροθεραπείας και του laser.

Η μικροσκληροθεραπεία συνίσταται στην έγχυση ενός ειδικού υγρού στις τηλεαγγειεκτασίες προκαλώντας έτσι την απόφραξη τους. Στη συνέχεια οι τηλεαγγειεκτασίες θα απορροφηθούν αργά από τον οργανισμό.

Το laser Nd:Yag 1064 nm μεταφέρει έντονη φωτεινή ενέργεια που απορροφάται από τις τηλεαγγειεκτασίες. Στη συνέχεια οι τηλεαγγειεκτασίες απορροφούνται από τον ίδιο τον οργανισμό.

Ο αριθμός των αναγκαίων συνεδριών εξαρτάται από τον αριθμό και το μέγεθος των ευρυαγγειών. Γενικά η θεραπεία ξεκινάει με μερικές συνεδρίες μικροσκληροθεραπείας και συνεχίζεται από συνεδρίες laser.

Αντιμετώπιση κιρσών με θεραπευτική κόλλα

Η τεχνική της ενδοφλεβικής απόφραξης με ειδική ιατρική κόλλα (cyanoacrylate) είναι ελάχιστα επεμβατική σε σύγκριση με τη συμβατική χειρουργική επέμβαση.

Η διαδικασία είναι κατά κάποιο τρόπο παρόμοια με την ενδοφλεβική θεραπεία που χρησιμοποιεί laser ή ραδιοσυχνότητα αλλά έχει και μερικές διαφορές.

Μετά από τοπική αναισθησία, ένας ειδικός καθετήρας εισάγεται διαδερμικά στη σαφηνή φλέβα και προωθείται υπό καθοδήγηση με υπέρηχο στη βουβωνική ή την ιγνυακή χώρα (ανάλογα αν πρόκειται να κλείσει η μείζονα ή ελάσσονα σαφηνής φλέβα). Στη συνέχεια, μέσω αυτού του καθετήρα, γίνεται σταδιακά έγχυση κυανοακρυλικής κόλλας στο εσωτερικό της φλέβας, ώστε να σφραγιστεί και να μην υπάρχει πλέον αιματική ροή.